कविता #6 - बालपण...

बालपण कुठेतरी हरवतंय... 

चंदेरी-सोनेरी दुनियाची भुलभुलैय्या भुलवतेय... 

मैदानी खेळ, हसत-खेळत गप्पा, 

त्याची जागा मात्र आता... 

एकांत आणि कॅम्प्यूटरच्या विश्वाने व्यापलीये, 

बालपण कुठेतरी हरवतंय...  

स्वतःचे अस्तित्व हरून, 

मायेची दुनिया भुलवतेय, 

इंटरनेटच्या दुनियेत फिल्मी स्वप्न रंगवतेय. 

बालपण कुठेतरी हरवतंय...  

निरागस कोमल भाव, 

अहंम पणा घेतोय, 

ऐकलकोंडी मन 'मी' पणा मिरवतोय. 

बालपण कुठेतरी हरवतंय... 

मित्र-मैत्रिणींच्या गप्पांत कट्टा कुठेतरी हरवतोय, 

त्याची जागा आता ग्रुप चैट बळकावतोय. 

बालपण कुठेतरी हरवतंय.... 

स्वतःचे अस्तित्व 'मी' पणात विरतंय, 

आयुष्यं जगण्याची कला चंदेरी-सोनेरी दुनिया भुलवतेय. 
बालपण कुठेतरी हरवतंय...

मनाचा मनाशी चाललंय संवाद, 

कुठेतरी हे गवसतयं, 

बालपण कुठेतरी हरवतंय...

काहीतरी मार्ग स्वतःच काढायला हवा, 

आपल्यातल्या बाल मनाला ओळखून, 

मोकळा श्वास घ्यायला हवा. 

बालपण कुठेतरी हरवतंय...

स्वतःच्या बाल मनाला जगवायला हवं, 

मनाचा मनाशी सुसंवाद घडवायला हवं. 

बालपण कुठेतरी हरवतंय...

हरवलेलं बालपण नव्याने आयुष्यभर जगवायला हवं, 

बालपणाची मज्जा जीवनभर आनंदाने अनुभवायला हवं, 

बालपण कुठेतरी हरवतंय...

                               - अनुप्रिया सावंत.

कोठींबे म्हंटले कि धम्माल.....

कोठींबे म्हंटले कि धम्माल.....

सकाळी उठायचं आणि ट्रेन पकडायला धावायचं.

ज्याची ट्रेन सुटेल त्याने सोबतीला 

कोणाची ट्रेन सुटली का ते पहायचं.

सर्वीकडे फोन फिरवल्यावर भिडू आपल्याला गवसतोच.

अरे तुझी पण ट्रेन मिस करून दोघेही खुशाली कळवतात.

नेरळ गाठल्यावर रमत-गमत सगळ्यांना शोधायचं,

सगळ्यांच्या गाठी भेटी झाल्यावर 

रिक्षा जवळ पळत पोहचायचं.

कोण पैसे कमी घेणार म्हणून रिक्षावाल्या काकांना,

हरभराच्या झाडावर चढवायचे,

टम-टम मिळालीSS... या रे सर्वांनी इकडेSS करत दिंडोरा पिटायचा.

जागा पकडण्यासाठी लागलीच धावत पळत सुटायचे.

हुश्श... मिळाली एकदाची टम-टम करुनी प्रवास सुरु खरा कोठींबेचा.

अहा... खरा प्रवास तर धम्माल करायचा...

धडाSमSS.. धूड... अरे डोक्याला लागले... अरे हाताला लागले...

माझी बेग घे रे... मी पडेन रे आता खाली...

आपटत आपटत टम-टम सैरभैर पळे....

साऱ्यांची मस्ती पाहुनी टम-टम ही डुले.

पोचलो रे पोचलो थांबवा इथे गाडी,

तिथला सारा परिसर मनाला हर्षित करे.

कोठींबेचे वातावरणच न्यारे...

पावसाचा मोसम, हवेतला गारवा, हिरवीगार झाडे,

त्यावर बरसलेल्या सरी,

पानांवर पडून दवबिंदू चमके.

ढोलाच्या आवाजात झाडांनीही डूलावे.

हवेतला गारवा पावसाच्या सरी घेउनि धावे.

काय ती धम्माल पावसांच्या सरी सोबत,

जशी आमच्या ढोल-ताश्यांच्या तालाची कमाल.

वाऱ्याच्या झोकात झाडांसोबती डुलुनी,

मनालाही प्रफुल्लीत करून बेभान होऊन नाचावे.

कोठींबेतले प्रत्येक गोष्टी मनाला भुलवणारे,

गोठ्यातले गाई-म्हशी, शेळी, वडाचे उंच झाड,

झाडाभोवती असलेले मैदान, 

त्यांच्या सभोवताली असलेले कुंपण,

कुंपणात पावसाने भिजलेले छोटे-छोटे गवते,

मखमल पसरल्यागत अवतरलेले.

उंच उंच डोंगर, पावसामुळे आलेली धुके,

गर्द झाडे सोबतीला तिथे दिसलेले नि न दिसलेले,

नानाविध छोटे छोटे प्राणी,

त्यांना पाहण्याची गम्मतच निराळी.

किती छान आहे आमच्या बापूंचे कोठींबे,

जणू एक विशाल देवराज्य अवतरल्यासारखे गोकुळच.

कृष्ण मंदिर, द्वारकामाई, प्रत्यक्षात परमेश्वर वास्तव्य,

झाडे - झुडपे, डोंगर त्यांना मिळालेले निसर्ग सोंदर्य.

मनाला सुखावणारा हवेतला गारवा.

सारं काही विसरून मनाला फक्त...

सुख, आनंद, शांतता देणारं.

असं आमच्या बापूंचे कोठींबे आणि 

बापूंच्या कृपेने आम्ही करत असलेली धम्माल,

सगळं काही खूप मस्तच आहे.

आम्ही नाचतो,

आम्ही वाजवतो,

आम्ही धम्माल करतो,

आमच्या Dad ला आवडते म्हणून.

                                           - अनुप्रिया आदित्य सावंत.

संगणकीय मेमरी - मेमरी साईज

     संगणकाची मेमरी विशिष्ट परिमाणामध्ये मोजली जाते.  तुम्हाला माहित आहे का?  संगणकाला म्हणजेच आपल्या संगणकाच्या सी.पी.यु.(मेंदू) ला फक्त डिजिटल भाषाच समजते!  ही भाषा विजेचा प्रवाह चालू होणे व तो बंद होणे ह्यावर आधारलेली असते.  

        थोडक्यात सांगायचं तर संगणकाला पुरविलेली माहिती विद्युत पुरवठ्याच्या १ (एक) किंवा ० (शुन्य) ह्या स्थितीत समजली जाते.   ० आणि १ पासून बनलेल्या ह्या विजेच्या भाषेला 'डिजिटल भाषा' असे म्हणतात.

         ० (शुन्य) किंवा १ (एक) म्हणजे १ बिट (Bit) होतो. असे ८ बिट एकत्र येउन १ बाईट (Byte) तयार होतो.

० किंवा १ = १ बिट (Bit)

८ बिट = १ बाईट (Byte)
         त्याचप्रमाणे असे १०२४ बाईट एकत्र केल्यावर १ किलो बाईट (१ KB) तयार होतो.

१०२४ बाईट = १ किलो बाईट (१ KB)

        १ किलो बाईट (१ KB) एकत्र केल्यावर १ मेगा बाईट (१ MB) तयार होतो.

१ किलोबाईट (१ KB) = १ मेगा बाईट (१ MB)

१ मेगा बाईट (१ MB) = १ गिगा बाईट (२ MB)

१ गिगा बाईट (२ MB)  = १ टेरा बाईटस (१०२४ GB)

      डिजीटल भाषाच संगणकाला कळत असल्यामुळे वर्डपॅडमधील अक्षरे केल्कुलेटर (Calculator) मधील ० तें ९ अंक तसेच सर्व प्रकारच्या विंडोतील आज्ञा व सूचना (प्रोग्राम्स) कॉम्पुटरमध्ये त्याला समजणाऱ्या डिजीटल भाषेमध्ये पाठवल्या जातात. संगणक शास्त्रज्ञानी निरनिराळे रंग व आवाज ह्या करताही डिजीटल भाषेतील संख्या निश्चित केल्या आहेत. त्यांचे डिजीटल भाषेत रुपांतर करणारी इलेक्ट्रोनिक्स साधनेही बनवली आहेत आणि कॉम्पुटरकरता खास प्रोग्राम्सही तयार केले गेले आहेत. त्यामुळे आपल्याला कॉम्पुटरवर म्हणजेच संगणकावर सिनेमे पाहणे, संगीत ऐकणे ह्या आणि अश्या अनेक कृती / गोष्टी शक्य झाल्या आहेत.

     संगणकाच्या मेमरीची साईझ म्हणजेच माहिती साठवण्याची क्षमता अश्या पद्धतीत आपल्याला हव्या त्याप्रमाणत वाढवता येते, हे एव्हाना आपल्या कळाले आहे. आता डेटा(माहिती) साठवण्यासाठीचे वेगवेगळ्या मेमरींजचा अभ्यास आपण पुढच्या सदरात करूयात.

            मागील लेख                                                                                  पुढे पहा

माझे मनोगत - ढोल बाजे

         

(Photo Source : https://www.facebook.com/shrianiruddhagurukshetrampathak/photos/)

          ढोल माझी आवड.  ढोल माझे प्रेम.  ढोल माझा आनंद.  ढोल माझा श्वास.  ढोल पाहिले तरी अंगात वीरता येते.  अंग शहारून जाते.  ढोलाचा नादच भारी.  आपणही कंबरेला ढोल बांधावा.  बेभान होऊन वाजवावे.  ढोलाचा टीपरूच हातात घेतल्यावर मनगटात जे बळ येते त्याची तुलना कोणत्या ताकदीशी होऊ शकत नाही, असे मला वाटते.  माझे गाव पुणे.  मला पुण्याला ढोल वाजवायला जायला मिळाव म्हणून कधी शिक्षणाचे निमित्त तर कधी नोकरीचे निमित्त करून तिथे जाता यावा ह्यासाठी माझी धडपड चाले.  

        मुंबईत नोकरी करत असताना मला interview चा कॉल आला.  त्यांचे टेलीफोनिक आणि पर्सनल असे एक एक राउंड करत ५ व्या राउंडला फाईनल सिलेक्शन झाले. तुला ट्रेनिंग साठी १५ दिवस पुण्याला जावे लागेल.  हे ऐकूनच खुश झाले होते.  जॉब पेक्षा खरा आनंद यंदा पुण्याला जाऊन ढोल वाजवायला मिळेल हाच होता.  गणेशोस्तव जवळ आलेला.  मागच्या दोन वर्षापासून मी माझ्या पुण्याच्या ग्रुप मध्ये ढोल साठी येणार म्हणून त्यांना सांगून झाले होते पण त्या वर्षी जायला भेटल नाही म्हणून आता तरी स्वप्न पूर्ण होईल ह्या आशेत मी खूप खुश होते.

        ट्रेनिंग साठी पुण्याला १५ दिवस जावे लागेल असे त्यांनी सांगितले.  तसेच राहण्याची सोय न झाल्यास मला तसे ट्रेनिंग शेडूल करून देऊ असेही सांगितले गेले. सगळे फाईनल झाले आणि माझी आहे त्या जॉब मधून रीजाईन करण्यासाठी आणि तसेच पुण्याला जाऊन राहण्यासाठीची सर्व तयारी सुरु झाली.  सर्व तयारी झाल्यावर मला त्या कंपनीतून फोन आला कि, ऑफर लेटर आपको आप इमेजिएट जोइन करणे के समय मिलेगा| सगळ काही झाल्यावर अचानक असा फोन गडबडून गेले. कारण हे शक्यच न्हवत. सद्गुरूंचा फोटो समोरच होता. रडले मी बापू जवळ म्हंटल मागच्या वर्षी पासून पुण्याला जायचे म्हणतेय ढोलसाठी, पण ह्याही वर्षी जाणे होत नाहीये बापू. जोब्चे मला काहीच वाटत न्हवते पण सगळ काही ढोल वाजवायला मिळण्यासाठी चाललेली खटाटोप होती.

        मला अजूनही तो क्षण खूप छान आठवतोय. सद्गुरु जवळ रडत असताना अचानक त्याच क्षणी माझ्या मैत्रिणीचा फोन आला आणि मला बोलली, मला १ ते ६ हात ढोलचे हवे आहेत ते सांग ना! मी मनात बोलली, हि अशी का विचारतेय? एवढं कधी विचारलं नाही.  आजच आणि तेही माझा नेमकं ढोलचे पुण्याला जाण्याचे कॅन्सल व्हावे तेव्हाच?  तिला म्हंटल देते आणि फोन ठेवून सद्गुरुंकडे पाहिलं तर त्यांचा चेहरा मला एवढा हसताना दिसला कि मी विचारात पडले. आणि पटकन ट्यूब पेटली बापूंकडे ढोल वाजवतात. तिला फोन केला आणि विचारल, मध्येच का विचारलस तू आणि कशासाठी? बोलली अगं हव होतं. ती पुढे बोलायचा आत मी तिला प्रश्न केला बापूंकडे ढोल चालू झालं का? तर बोलली हो. मी बोलली माझ्यासाठी विचार तर सांगितल फुल झाले आहेत; आता कोणाला घेत नाहीत. पुन्हा निराशा झाली माझी. कारण मला 'ढोल' चीच पडली होती. ढोल माझं passion.  म्हंटल, ठीक आता काय करू असा बघून बापूकडे पाहिले पुन्हा बापू हसला. 

    

         ढोलमध्ये नवीन कोणाला घेत न्हवते.  मला सांगितले गेले तू लेझीम मध्ये जा. मनात बोलली ठीक आहे, आपण लेझीम एन्जोय करून पाहू, नाराज नको व्हायला. आणि मी लेझीम खेळत असताना ते लेझीमच्या काउंटच्या ऐवजी मी हातातली लेझीम ढोलच्या टीपरु पकडल्यागत वाजवत सगळ लक्ष ढोलकडे. लेझीमची को-ओर्डीनेटर बोलली जायचं का तिथे?  मनात म्हंटल हा, मी त्याचसाठी आहे.  क्षणातच मला निरोप आला तुला बोलावलंय.  आणि माझी ढोल मध्ये एन्ट्री पक्की झाली.

         त्यातही मला ढोलमध्ये माझ्या सद्गुरुं समोर ढोल वाजवण्याची संधी आली.  बापू जस-जसा जवळ येत होता धडधड वाढत होती.  आगमनाच्या वेळेस ज्यावेळी आम्ही गुरुक्षेत्रमला सद्गुरुं समोर वादन करणार होतो, तेव्हा पुढे मला थांबायला सांगितलेले.  तेव्हा अक्षरश त्याच्या समोर गेल्यावर खरच काही सुचत नाही हे खरं आहे. मी फक्त त्यालाच बघत होती. आणि त्यावेळी त्याने मला दोनही डोळे मिचकावून जी नजर दिली ती अफलातून होती.  श्रीराम. आणि एवढा गोड हसला, जसा कि माझा बापू मला बोलला; झाली का तुझी इच्छा पूर्ण. श्रीराम! श्रीराम!!! श्रीराम!!!!! खूपच सॉलिड क्षणं होता तो माझ्या आयुष्यातला.  सद्गुरुकृपेने मी अंबज्ञ आहे.  विश्वासात भक्तीत मी कमी पडतेय पण तरीही माझा भार माझा अनिरुद्ध, माझा बाप उचलतोय. माझी फुल सेटिंग बापूने लावली अगदी १०८ टक्के.  होळीच्या दिवशी साईनिवासला मी पोचतही न्हवते आणि मला बापूंच दर्शन मिळनहि शक्य न्हवत पण लास्ट रो मधून मला फर्स्ट रो मध्ये आणणारा माझा बाप, मला माझ्या आय लव यु ला, लव यु बाळा बोलला ह्या त्याच्या उत्तराने खरच अगदी १०८ टक्के माझ्या आयुष्यात घडणारी प्रत्येक गोष्ट माझ्या बापूचरणी अर्पण आहे. आणि हे सर्व तोच करून घेतो आणि तोच करतो. मला कुठून कसं आणलं, त्याला माझ्यासाठी किती कष्ट पडले हे तोच जाणतो.  

जे जे मजसाठी उचित | तेचि तू देशील खचित |

हे मात्र मी नक्की जाणीत | नाही तकरार राघवा ||

                                                                                                                                                                    - अनुप्रिया आदित्य सावंत.

वादक - अनिरुद्ध गुरुक्षेत्रम पथक

(Photo Source : https://www.facebook.com/shrianiruddhagurukshetrampathak/photos/)


बापूंनी आमच्यातला 'वादक' अचूक हेरला,

आमच्यातली 'कला' ओळखून जल्लोष घडवला.

जल्लोष जल्लोष जल्लोष,

ह्याची खरी धुंधी,

बापूंच्या प्रेमाने नसानसांत भिनली.

निमित्त एकच,

'अनिरुद्ध गुरुक्षेत्रम पथक'.

आमच्यातला कलाकाराला

'कलादालन' खुले झाले.

आयुष्याला नवीन दिशा,

दिशेला नवीन मार्ग मिळाला.

कला माणसाला जीवन जगायला शिकवते,

बापूंनी प्रत्यक्षात जीवन सजवायला शिकवले.

बापू आमच्या आयुष्यात,

सद्गुरु म्हणून लाभला.

तेथूनच आयुष्याच्या वळणाला,

सुंदर कलाटणी लाभली.

असा हा आमचा बापू,

नुसता आमचा बापच नाही.

तर आमचा खराखुरा,

'आप्त' म्हणून भेटला.

आमच्यातला सुप्त गुणांना,

भारीच वाव मिळाला.

कारण संगतीला अनिरुद्धाची,

नावच आयुष्यात उतरली.

असा हा आमचा बाप लईच भारी हायं!!!!!

म्हणूनच अनिरुद्धाची पोरं हुशार हायं!!!!!!

                                        - अनुप्रिया आदित्य सावंत.

                                        ('अनिरुद्ध गुरुक्षेत्रम पथक'.)

कविता #5 - शब्द आणि कविता

कोणी म्हणतं शब्दाला थोडी पोलीशिंग हवी. 
कोणी म्हणतं शब्दाची जुळवाजुळव हवी.

कविता हि कशी आतून जुळायला हवी,

पण आतून काय नि बाहेरून काय कळत नाही बुवा,

तरीही मी एक, कविता करून पाहणार.

शब्दांच्या जूळवनेत बनते मोठे कोडं,

कोडांच्या कचाट्यात बसते शब्दांची दातखीळ,

शब्द जुळले नाही शब्दाला, तरी घेऊ थोडे कष्ट.

प्रेमाला कसे प्रेम जुळले कि झाले आमचे मस्त.

तरीही मी एक, कविता करून पाहणार.

काना मात्रा उकार ह्याला नाही येत आकार.

वजाबाकी बेरीज करता गणिताचा होतो भोपळा.

गणिताचा पाढा नको, भोपळ्याची भाजी नको.

तरीही मी एक, कविता करून पाहणार.

कवितेत येतो चंद्र, तारे, चांदणे,

मधेयचं भरतात कुठून तरी पाने, फुले, फळे.

शब्द येते, मन येते, येते मध्येच प्रेम पोवाडे.

चंद्राच्या ह्या प्रकाशात चमकते कसे चमचम, 

गफलत होते पक्की, नक्की काजवा कि चांदणं.

आहे काय नाही काय कळे काही प्रकार काय,

तरीही मी एक कविता करून पाहणार.

                      
                    - अनुप्रिया सावंत.

संगणकीय मेमरी - प्रायमरी स्टोअरेज मेमरी

      आपण जसे हात, पाय, नाक, कान, डोळे, त्वचा ह्या आपल्या शरीरातील सर्व इंद्रियांमार्फत आपले कार्य करत असतो, त्याचप्रमाणे संगणक माऊस,कीबोर्ड, कॅमेरा, प्रिंटर, स्पीकर अश्या संगणकाच्या साधनांद्वारे माहितीची देवाण घेवाण करण्याचे कार्य करतो. आपण जसे मेंदू मध्ये गोष्टी साठवतो / लक्षात ठेवतो, त्याचप्रमाणे संगणकही त्याच्या गोष्टी लक्षात ठेवत असतो. संगणकालाही काम करण्यासाठी मेंदूची आवश्यकता असते. परंतु संगणकाचा मेंदूचा भाग हा मेमरीच्या स्वरुपात असतो. आपण शाळेत शिकलेल्या सर्व गोष्टींची नोंदी आपल्या वहीमध्ये करतो. आणि आपल्याला हवे तेव्हा त्याचे वाचन ही पुन्हा पुन्हा करतो. त्याच प्रमाणे संगणकाची मेमरी संगणकमध्ये माहिती साठवण्याचे कार्य करते. ह्या माहितीद्वारे संगणक त्याची कार्ये चोखपणे पार पाडत असतो.

आपण एक उदाहरण पाहूयात,

     आपल्या रोजच्या दैनंदिन जीवनात स्मरणशक्तीचे महत्व अनन्यसाधारण आहे. समजा तुम्हाला एक महत्वाचा फोन करायचा आहे. पण त्यावेळेला तुम्हाला तो नंबरच नीट आठवत नसेल. तर तुम्ही काय कराल? तो नंबर ज्या वहीत लिहून ठेवला आहे त्या वहीचा वापर कराल. असेच काहीसे आपल्या संगणकाच्या बाबतीत असते. संगणकाला कार्यरत राहण्यासाठी काही माहितीची सतत आवश्यकता असते, तर काही माहिती संगणकाला तात्पुरत्या स्वरुपात पुरवली जाते.

त्यामुळे संगणकाची मेमरी ही विशिष्ट कार्यपद्धतीसाठी दोन भागात विभागली गेली आहे.

१. प्रायमरी स्टोअरेज मेमरी २. सेकंडरी स्टोअरेज मेमरी

आता आपण जाणून घेऊयात प्रायमरी स्टोअरेज मेमरी.

प्रायमरी स्टोअरेज मेमरी - प्रायमरी स्टोअरेज मेमरीमध्ये प्रामुख्याने दोन प्रकार येतात.

     १)रॉम(ROM ) 

     २)रैम(RAM )

१) रॉम (ROM ) - 

संगणकातील रॉम ही चिप्सच्या स्वरुपात मदरबोर्ड वर कायमस्वरूपी बसविलेली असते. ह्यात प्रोग्राम्स व डेटा साठवलेला असतो. 

   

     या मेमरीमध्ये एकदा लिहिलेली माहिती फक्त वाचता येते, ती पुसता येत नाही. तसेच तिच्यात बदलही करता येत नाही. प्रत्येक संगणकाच्या मदरबोर्डवर BIOS नावाची ROM चीप असते. जिच्यामध्ये संगणक सुरु केल्यावर, तो कार्य करण्यासाठी, सिद्ध होण्यासाठी BIOS मधील प्रोग्राम्स व कमांड्स 'रन'(सुरु) होतात. व संगणकातील आवश्यक बाबींची पूर्तता होते कि नाही याची छाननी होते.

     BIOS मधील प्रोग्राम आपण बदलू शकत नाही. कारण ते प्रोग्राम्स संगणक निर्मात्याने कायमस्वरूपी बनवलेले असते.  हो, जर आपल्याला स्वतःला प्रोग्राम तयार करून ही ROM ची चीप बनवायची असेल तर बाजारात तश्या ROM चिप्स उपलब्ध आहेत.

त्यांच्या बद्दल थोडक्यात माहिती जाणून घेऊयात - 

१) PROM (प्रोग्रामेबल रॉम) - यावर एकदाच प्रोग्राम लिहिला जाऊ शकतो. एकदा सेट केलेला प्रोग्राम आपण पुन्हा बदलू शकत नाही.

२) EPROM (इरेजेबल प्रोग्रामेबल रॉम) - बनवलेला प्रोग्राम आपल्याला इरेज म्हणजे पुसता येतात. व त्यात पुन्हा नवीन प्रोग्राम भरता(स्टोर) करता येतात. ह्यावरील माहिती फक्त वाचता येते. एडिटिंगचा प्रकार ह्यात करताना आहे तो डेटा पूर्ण नष्ट करून मगच नवीन प्रोग्राम भरता येते.

ह्याचेही दोन प्रकार आहेत.

1) EEPROM (इलेक्ट्रीकली इरेजेबल PROM ) 

2) UVEPROM (अल्ट्रा व्हायोलेट PROM ).

* EEPROM मध्ये असलेल्या डेटा(माहिती) जादा विद्युतदाब दिला गेल्यास नष्ट होतो. ह्यांना फ़्लेश मेमरी असेही म्हणतात. ह्यांचा वापर करणे सोयीची आणि सोपे असते. ह्यांचा वापर सेल फोन्स, MP3 प्लेयर्स, डीजीटल कॅमेरे ह्या मध्ये केला जातो.

* UVEPROM मधील डेटा अतिनील प्रकाश टाकला असता नष्ट होतो.

२) रैम(RAM ) -

     रैम ही संगणकाच्या इनपुटद्वारा आलेली सर्व माहिती व सूचना साठवते. रैमची माहिती साठवण्याची क्रिया ही अति जलद असते. त्यामुळे माहितीचा वापरही जलदगतीने होतो. थोडक्यात सांगायचे झाले तर एखादे कच्चे काम करण्यासाठी लागणाऱ्या कागदसारखी असते. म्हणजेच एकदा का संगणक बंद झाला कि रैम मधील सर्व माहिती नाहीशी होते. म्हणून ह्या मेमरीला टेम्पररी(तात्पुरती) किंवा व्होलाटाईल मेमरी असे म्हणतात. रैमची क्षमता ही मेगाबाईट मध्ये मोजली जाते. संगणकाचा वेग हा रैमच्या क्षमतेवर अवलंबून असतो. रैम कार्ड मदरबोर्डवरील स्लॉटमध्ये बसवतात. 

     रैमची क्षमता वाढवायची असल्यास मदरबोर्डवरील अतिरिक्त स्लॉटमध्ये रैम कार्ड वापरून रैमची क्षमता आपण वाढवू शकतो.

रैमचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत - 

१) डायनेमिक रैम(DRAM )
२) स्टेटीक रैम(SRAM )

१) डायनेमिक रैम (DRAM ) - यामध्ये मेमरी सेल तयार करण्यासाठी कॅपासिटर व ट्रानझिसटर वापरला जातो. कॅपासिटर हा विद्युतभार साठवून ठेवणारा डिव्हाइस आहे. जेव्हा हा विद्युतभारीत (चार्ज) असतो, त्यावेळी सेलमध्ये साठवलेली बायनरी किंमत १ असते. परंतु हा कॅपासिटर सतत गळत असतो त्यामुळे त्याला सतत चार्ज करावे लागते. ह्या चार्ज करण्याच्या प्रक्रियेला रेफ्रेशिंग असे म्हणतात. सततच्या ह्या रेफ्रेश क्रियेमुळे त्याला अस्थिर किंवा डायनेमिक रैम असे म्हणतात.

DRAM चा उपयोग संगणक तसेच प्लेस्टेशनसारख्या गेमिंग मध्ये करतात.

२) स्टेटीक रैम (SRAM ) - स्टेटीक रैम ही जलद गतीने काम करते. तसेच तिला विद्युतपुरवठाही कमी प्रमाणात लागतो. एसरैम मध्ये साठवलेली माहिती विद्युतपुरवठा सुरु असेपर्यंत स्थिर राहते म्हणून तिला स्टेटीक रैम असे म्हणतात. 

SRAM डीजीटल कॅमेरा मोबाईल फोन्स ह्यासाठी वापरली जाते.

     आज आपण संगणकाच्या ह्या प्रायमरी स्टोअरेज मेमरीबद्दल बेसिक माहिती जाणून घेतली आहे.

     आपण बऱ्याचवेळा असे म्हणतो, संगणकावर लोड येतोय त्यामुळे संगणकाची मेमरी वाढवायला हवी.  तर हे संगणकाची मेमरी वाढवणं म्हणजे नेमकं काय?  ह्या विषयी जाणून घेऊयात पुढच्या सदरात.

                  मागील लेख                                                                                पुढे पहा

कविता #4 - अंतरंगातील कलाकार

प्रत्येकात काही ना काही छुपे गुण असतात,

प्रत्येकात दडलेला एक कलाकार असतो.

इकडे तिकडे कुठेच काही नसते.

प्रत्येकाच्या हृदयातच एक कलाकार असतो.

थोडीशी जाणीव थोडीशी तळमळ,

मी ही आहे काहीतरी, असावा हा ध्यास.

आपल्यातला कलाकाराच्या सुप्त गुणांना द्यावा वाव.

स्वतःच्या सुप्त गुणांना स्वतःच वाव द्यायचा असतो.

स्वतःतल्या कलाकारासाठी दालन स्वतःच उघडावयाचे असते.

कोणी मला काय म्हणेल? माझं बरोबर असेल ना?

कोणी मला हसले तर? जीव माझा हमसेल ना?

कशाला हवी विचारांची ऐशी तैशी,

होऊन जाऊद्या एकाच नाद,

कलाकार आमच्यातला आहे खास.

हीच तर कलाकाराची बात आहे,

इथे सगळ काही खास आहे,

प्रत्येकात एक न्यारी बात आहे!!!

                            - अनुप्रिया सावंत.

बूटिंग क्रिया (Booting Process)

     

     संगणक सुरु करण्याच्या किंवा होण्याच्या प्रक्रियेला 'बूटिंग प्रोसेस' असे म्हणतात. जेव्हा आपला संगणक सुरु होतो तेव्हा प्रथम बूटिंग प्रोसेसमध्ये सर्व हार्डवेअर आणि सॉफ्टवेअरचे लोडिंग आणि तपासणी होत असते. ह्या तपासणीत जर काही चूक आढळली नाही तर संगणकातील ऑपरेटिंग सिस्टम लोड होते. आजकालच्या फास्ट टेकनॉलोजी (यंत्रणा) मुळे ही प्रकिया आपोआप होते. ही प्रक्रिया ज्या सॉफ्टवेअर प्रोग्रामद्वारे होते त्या प्रोग्रामला BIOS किंवा 'बेसिक इनपुट आउटपुट सिस्टम' असे म्हणतात.

     
     BIOS हे सॉफ्टवेअर रॉम (रिड ओन्ली मेमरी) मध्ये संग्रहित केलेले असते. त्यामुळे संगणक चालू केला असता हे सॉफ्टवेअर लगेच कार्यरत होते. प्रत्येक साधन व सुविधा ह्यांचे आपल्या संगणकावर लोड होणे हे BIOS वर अवलंबून असते. ह्या सुविधा व ही साधने लोड झाल्यावर मात्र त्यांची देखरेखीची व्यवस्था आपल्या संगणकाच्या ऑपरेटिंग सिस्टमकडे येते.

ह्या बूटिंगचे प्रामुख्याने दोन प्रकार येतात -

१) कोल्ड बूटिंग - जेव्हा संगणकाचा वीजपुरवठा (पॉवर) बंद केल्यावर पुन्हा नव्याने संगणक सुरु केला जातो. तेव्हा होणाऱ्या प्रक्रियेला 'कोल्ड बूटिंग' किंवा 'हार्ड बूटिंग' असे म्हणतात.

२) वॉर्म बूट - काही वेळेस आपण संगणकावर काम करत असताना संगणक मध्येच थांबतो. आपण त्यावेळी पटकन संगणक हेंग झाला असे म्हणतो. त्यावेळेस आपण तो संगणक थांबलेल्या प्रोसेसमध्ये असतानाच सी.पी.यु. वरील 'रिसेट' (Reset) चे किंवा CTRL + ALT + DEL या तीन कीज एकाचवेळी दाबून तो संगणक पुन्हा सुरु करतो. ह्या प्रोसेस करताना होणाऱ्या प्रक्रियेला 'वॉर्म बूटिंग' असे म्हणतात.  आणि ह्यालाच 'रिबूट' असेही आपण म्हणतो.

RESET BUTTON

  CTRL + ALT + DEL

     ह्या 'बूटिंग प्रोसेस' विषयी आपण जाणून घेतले. परंतु, संगणकाच्या एवढ्या नानाविध प्रक्रिया(प्रोसेस) नेमक्या कुठून आणि कश्या होतात?  संगणकालाही आपल्या मानवांसारखा मेंदू असतो का?  त्याची मेमरी कश्या प्रकारे कार्य करते?  संगणकाच्या मेमरी विषयी जाणून घेऊयात पुढच्या सदरात.

                                                                                  - अनुप्रिया सावंत.

                मागील लेख                                                                                        पुढे पहा

कविता #3 - आयुष्यं... खरंच खूप छान असतं हे आयुष्यं!!!

आयुष्यं.. खरंच खूप छान असतं हे आयुष्यं.

कधी हसवतं, कधी रडवतं,

कधी स्वप्नांच्या धुंदीत स्वतःलाच फसवतं.

आयुष्यं हे असंच असतं.

पडलो धडपडलो, तरी स्वतःच उठायचं असतं.

जमल्यास दुसऱ्याच्या आधाराचा, 

आनंद होऊ पहायचं असतं.

आयुष्यं हे असंच जगायचं असतं.

येतात अनेक वादळे, चुकतात अनेक दिशा, 

प्रवाहाच्या उलट दिशेने पोहताना, लागते चाहूल संकटाची, 

आले संकट धावून म्हणून, आपलं पोहणं सोडायचं नसतं,

तर आयुष्यं हे असंच जगायचं असतं.

आपली सुखं अनुभवताना, 

दुसऱ्याच्या आधाराची निःस्वार्थ काठी होऊन पहावी.

स्वतःच सुखं शोधताना, 

दुसऱ्याच्या चेहऱ्यावरचा आनंद घेऊ पहावा.

आयुष्यं जगण्याची कला, 

अशीच अवगत करू पहावी.

आयुष्यं हे असंच असतं, 

आयुष्यं हे असंच जगायचं असतं.

ते नुसतं जगायचं नसतं तर 

प्रत्येक क्षणाला अनुभवायचं असतं.

परमेश्वराने दिलेली आयुष्याची अनमोल देणगी 

ही देतानाच भरभरून दिलेली असते.

संकटाचे बळ त्याने सोबतच दिलेले असते, 

फक्त ते स्वतः स्वतःचे अनुभवायचे असते.  

स्वतःचे स्वतःला ओळखताना, 

दुसऱ्यालाही ही आपलेसे करेल 

असा स्वतःचा आनंद त्यात असावा.

जगतानाचे आयुष्यं हे असेच 

आनंदातच जगायचं असतं.

आयुष्यं हे असंच असतं, 

आयुष्यं हे असंच जगायचं असतं.

                                          अनुप्रिया सावंत.